ضیا دانش
سال 1396 با دستاوردها و مشکلاتی که داشت، به پایان رسید و افغانستان و مردم آن، توأم با امیدها و آرزوهای جدید، سال نو را در پیش رو دارند. علی رغم استمرار خشونت‌های مسلحانه و تداوم جنگ خارجی تحمیلی، امید و آرزوهای مردم همچنان پابرجاست و افغانستان در این سال نشان داد که تسلیم نخواهد شد و از حرکت در مسیر درست و مطمئن باز نخواهد ایستاد.
افتتاح تاپی به حیث یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های منطقه‌یی، وصل شدن افغانستان به کشورهای بیش‌تر از طریق مسیرهای هوایی، خشکه و آبی، افزایش صادرات، شکل‌گیری اجماع مجدد جهانی در حمایت از افغانستان، تشدید و توسعه اعمال فشار علیه حامیان تروریزم، ادامه سرمایه‌گذاری‌های خارجی و تداوم فعالیت‌ها و برنامه‌های توسعه‌یی و... بخشی از دستاوردهای حکومت و ملت هستند که نشان می‌دهد افغانستان از حرکت به سمت پیشرفت و ترقی باز نخواهد ایستاد.
به مناسبت به پایان رسیدن سال جاری خورشیدی، در این نوشته، به مهم‌ترین فعالیت‌ها و دستاوردهای افغانستان طی یک سال اشاره شده است:
افتتاح تاپی و ضمایم آن در افغانستان
پروژه تاپی عملاً در ماه دلو سال جاری در شهر هرات با حضور مقامات رهبری هر چهار کشور عضو این پروژه، افتتاح شد. پروژه تاپی با هزینه مجموعی بیش از 22 میلیارد دالر، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های منطقه‌یی است که سود مالی، فواید سیاسی، اجتماعی و امنیتی فراوان برای مردم افغانستان دارد.
تخمین می‌شود سالانه افغانستان بین 400 تا 500 میلیون دالر هزینه ترانزیتی از این پروژه دریافت کند. علاوه بر آن، سالانه 500 الی 1500 مترمکعب گاز (طی سی سال) به دست آورد و هزاران فرصت شغلی نیز به شکل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد خواهد شد. در کنار تاپی، پروژه‌های فایبر نوری، خطآهن، برق 500 کیلوولت ترکمنستان به افغانستان و پاکستان نیز از همین مسیر عبور خواهد کرد که سود قابل ملاحظه مالی – اقتصادی برای افغانستان خواهد داشت.
دهلیزهای جدید ترانزیتی و تجارتی
در این سال، علاوه بر پیشرفت‌های قابل ملاحظه در بهره‌برداری و بهره‌گیری از بندر چابهار، چندین دهلیز ترانزیت هوایی نیز از افغانستان به کشورهای هند و قزاقستان (دهلی نو، ممبئی و آلماتی) افتتاح شد. همچنین، توافق‌نامه نهایی بهره‌برداری از مسیر راه لاجورد میان کشورهای عضو به امضا رسید و به زودی دهلیزهای هوایی جدید با چند کشور از جمله اندونیزیا، قزاقستان، امارات و... گشایش خواهد یافت.
همچنین ارتقای روابط با ازبکستان و ترکمنستان دراین سال، سهولت‌های بسیاری در تجارت و صادرات افغانستان به وجود آورده است که از جمله آن، کاهش نرخ تعرفه‌های مالیاتی و گمرکی با این دو کشور، فراهم شدن بازارهای بیش‌تر برای محصولات افغانستان در آسیای مرکزی و اتصال افغانستان به خطوط آهن منطقه‌یی می‌باشد.
خطآهن افغانستان – ترکمنستان از مسیر تورغندی نیز در ماه دلو این سال افتتاح شد که بخشی از شبکه ملی خطآهن افغانستان و منطقه است. در عین حال، تجارت میان دو کشور از این طریق، بیش‌تر تسهیل و تسریع خواهد یافت.
مسیرهای ترانزیتی و تجارتی خشکه، آبی و هوایی که در سال جاری گشوده شده‌اند و یا آنان که در انتظار بهره‌برداری هستند، به صورت جدی سرنوشت اقتصادی افغانستان را بهبود خواهد بخشید و صادرات افغانستان را به گونه‌ی قابل ملاحظه‌ای ترقی خواهد داد.
افزایش صادرات، بهبود فضایی تجارت و رشد صنایع
صادرات افغانستان در سال جاری، به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است؛ برای اولین بار صادرات افغانستان به 800 میلیون دالر رسید. صادرات افغانستان در سال‌های 1394، 1395 و 1396 به ترتیب 571، 614 و 784 میلیون دالر بود و انتظار می‌رود در سال آینده، این مقدار به بیش از یک میلیارد دالر برسد.
افغانستان در همین سال در بخش‌های مختلف اولویت‌های سرمایه‌گذاری، امتیازات خوب جهانی به دست آورد و در راستای ایجاد قوانین، اصلاح آنها و ساده‌سازی پروسه‌های سرمایه‌گذاری، گام‌های برجسته‌ای برداشت. طبق گزارش بانک جهانی در سال 2017، افغانستان در پروسه صدور جواز سرمایه‌گذاری میان 190 کشور، جایگاه 42 و در پروسه اخذ قرضه‌های تجارتی، جایگاه 101 را به خود اختصاص داد. ادامه تلاش‌ها برای ایجاد فضای مناسب کسب و کار، منجر به تداوم سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در کشور شده است که مقدار آن در سال 1396 تقریباً به نیم میلیارد دالر می‌رسد.
همچنین، بر اساس گزارش منابع مسؤول و بانک جهانی، سکتور صنعت در افغانستان به استمرار سال گذشته، رشد داشته است. بانک جهانی گفته است که سهم سکتور صنعت در تولید ناخالص داخلی افغانستان طی دو سال گذشته به 4.8 درصد رسیده و وزارت صنایع و تجارت نیز اعلام کرده است که صنایع در سال 1396 رشد بالای 20 درصد داشته است.
تداوم رشد اقتصادی، افزایش عواید داخلی و کنترول تورم
هرچند اندک اما اقتصاد افغانستان در سال جاری نیز شاهد رشد بود و پیش‌بینی می‌شود که در سال 1397 و سال‌های بعدی همچنان به رشد خود ادامه دهد. رشد اقتصادی افغانستان در سال 1395 2.2 درصد بود که در سال 1396 به 2.6 درصد رسید.
عواید داخلی افغانستان نیز با رشد چشمگیر به 170 میلیارد افغانی رسید، در حالی که هدف تعیین‌شده در این سال 152 میلیارد افغانی بود.
افغانستان در سال جاری موفق شد که نرخ تورم را مهار کرده و از 4.9 درصد در سال 1395 به 3.7 درصد در سال 1396 برساند. همچنین ذخایر ارزی افغانستان در این سال افزایش پیدا کرده و به نزدیک هشت میلیارد دالر رسید که این مقدار در سال 1395، برابر 7.3 میلیارد دالر بود.
رشد سکتور زراعت
بخش‌های از سکتور زراعت افغانستان نیز مثل سال گذشته رشد فراوان داشته است. به‌گونه‌ی مثال، تولید میوه تازه، زعفران، سویابین و... از بخش‌هایی هستند که از رشد قابل ملاحظه در این سال برخوردار بوده است. زعفران افغانستان در سال جاری از 6.5 تن در سال 1395 به 10.5 تن در سال جاری رسید که تقریباً رشد 62 درصدی داشته است.
استراتیژی جدید ایالات متحده با محوریت افغانستان
استراتیژی جدید امریکا برای افغانستان و جنوب آسیا در حالی اعلام شد که این راهبرد با مشورت و گنجانیدن نظریات افغانستان تدوین و تکمیل گردید. با اعلام این استراتیژی، بار دیگر افغانستان به محراق توجه جهانی و مبارزه با تروریزم و حمایت از افغانستان در اولویت کشورهای دوست قرار گرفت.
فشار بر حامیان منطقه‌یی تروریزم، تقویت و تجهیز نیروهای امنیتی افغانستان، به رسمیت شناخته شدن افغانستان به مثابه خط مقدم نبرد با تروریزم و افراط‌گرایی جهانی، همگرایی جهانی در بازسازی و توسعه افغانستان و... بخشی ازمواردی هستند که در این استراتیژی گنجانیده شده است.
بهبود روابط منطقه‌یی و اجماع روی نقش افغانستان در اتصال منطقه‌یی
افغانستان در امتداد بهبودی و برقراری روابط دوستانه با کشورهای منطقه و همسایه، در سال جاری نیز روابط خود را گسترش داده است. تقویت روابط با کشورهای آذربایجان، ترکمنستان، ازبکستان، اندونیزیا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، جمهوری خلق چین و... بخشی از این تلاش‌ها و فعالیت‌هاست که دستاوردهای خوبی نیز در پی داشته است. این تلاش‌ها هم‌اکنون بیش از پیش به معرفی و اجماع روی نقش افغانستان به منزله کانون اتصال منطقه، کمک کرده است که نمونه‌های آن نهایی‌شدن کارهای پروژه‌های تاپی، فایبر نوری، خط برق تاپ، کاسا یک هزار و... می‌باشد.
کنفرانس‌های منطقه‌یی ریکا هفت و پروسه استانبول نیز در این سال با محوریت افغانستان و همکاری منطقه‌یی در مسایل اقتصادی و مبارزه با تروریزم و فقر و افراط‌گرایی برگزار شد که بر جایگاه افغانستان به عنوان نقطه اتصال کشورهای منطقه و مبارزه مشترک با تروریزم، فقر و افراط‌گرایی تأکید صورت گرفت.
کنش فعال جهانی
در این سال، افغانستان از معدود کشورهایی بود که در قبال سیاست به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل ایستاد و با آن مخالفت کرد. این موضع‌گیری نشان از فعال بودن سیاست خارجی، استقلال آن و اهمیت مسایل جهان اسلام برای افغانستان می‌باشد.
همچنین در راستای تلاش‌های فعالانه افغانستان در سطح بین‌المللی برای جلب حمایت از صلح و ثبات افغانستان و مبارزه با تروریزم، هیئتی از شورای امنیت سازمان ملل متحد به کابل آمدند و از نزدیک با مقامات رهبری حکومت وحدت ملی دیدار و رایزنی کردند. دیدار این هیئت بلندرتبه و طرح بحث امنیتی افغانستان در شورای امنیت سازمان ملل متحد، فشارها بر مخالفان مسلح و سایر گروه‌های تروریستی در افغانستان و حامیان منطقه‌یی آن را بیش‌تر ساخته است.
همچنین دومین نشست پروسه کابل با موضوع صلح و امنیت افغانستان با حضور نمایندگان بیش از 25 کشور و سازمان بین‌المللی در کابل برگزار شد و اشتراک‌کنندگان از بسته‌های پیشنهادی افغانستان جهت تأمین صلح و ثبات به مخالفان مسلح استقبال نموده و از آن حمایت کردند.
اصلاحات ساختاری و جلب حمایت‌های جهانی از نیروهای امنیتی و دفاعی
هرچند جنگ هنوز جریان دارد و گروه‌های تروریستی مردم بی‌دفاع و مظلوم را مورد هدف و حمله تروریستی قرار می‌دهند؛ اما فعالیت‌ها و دستاوردهای حکومت برای تجهیز و تقویت نهادهای امنیتی و دفاعی برجسته می‌باشد؛ دریافت چند فروند هلیکوپتر بلک‌هاک، دریافت کمک شش میلیارد دالری جهت تقویت و تجهیز قوای هوایی، ارتقای نیروهای کماندو از لوا به قول‌اردو، انجام اصلاحات مختلف در ساختار نیروها، تغییر حالت دفاعی به استراتیژی تهاجمی و... بخشی از فعالیت‌ها و دستاوردهای حکومت در بخش امنیت به حساب می‌رود.
نتیجه‌گیری
علی‌رغم تحمل فشارهای یک جنگ گسترده تحمیلی، حکومت افغانستان در بخش‌های مختلف از جمله اقتصاد، سیاست و روابط خارجی، مدیریت اصلاحات و بهبود ساختارهای اداری، تجهیز و تقویت نیروهای امنیتی و... دستاوردهای خوبی داشته است. افتتاح تاپی، استمرار رشد اقتصادی، افزایش صادرات افغانستان، توسعه اتصال منطقه‌یی، تدویر نشست‌های منطقه‌یی با محوریت افغانستان و برگزاری موفقانه دومین نشست کابل، قرار دادن افغانستان در محراق توجه و تمرکز جهانی و... بخشی از این دستاوردها به حساب می‌رود.